tarafından Foris Gayrimenkul 
Tapu sistemi, mülkiyetin belgelenmesi, korunması ve düzenlenmesi açısından çok eskiye dayanan bir uygulamadır. Türkiye topraklarında tapu sistemi, tarih boyunca farklı medeniyetlerin etkisiyle şekillenmiş, çeşitli yasal ve idari reformlarla modern yapısına ulaşmıştır. Bu yazıda, Türkiye’de tapu sisteminin tarihsel gelişimi detaylı bir şekilde ele alınmaktadır.
1. Osmanlı Öncesi Dönem
Anadolu toprakları, çeşitli uygarlıkların etkisi altında kaldığı için mülkiyet düzeni ve belgelenmesi konularında çok çeşitli yaklaşımlar geliştirilmiştir:
- Hititler: Anadolu’daki ilk tapu benzeri uygulamaları Hititler döneminde görmek mümkün. Toprak kullanım haklarını düzenleyen yasal belgeler bulunurdu.
- Roma ve Bizans: Roma ve Bizans dönemlerinde toprak mülkiyeti daha sistematik bir yapıya oturtulmuş, kadastral çalışmalar yapılmıştır. Bu sistemler Osmanlı Dönemi’ne etkilerini taşımıştır.
2. Osmanlı Dönemi
Osmanlı Dönemi, Türkiye’de tapu sisteminin temellerinin atıldığı dönemdir. Osmanlı toprak rejimi, özellikle Tımar Sistemi üzerine kurulmuştur.
2.1. Tımar Sistemi ve Tapu
Osmanlı’da topraklar devletin mülkiyetindeydi ve bireyler bu toprakları sadece kullanım hakkına sahipti. Bu dönemde tapu, bir mülkiyet belgesi olmaktan çok kullanım hakkını belgeleyen bir evrak niteliği taşıyordu.
- Tapu Tahrir Defterleri: Osmanlı, fethedilen toprakların detaylı kaydını yapmak için Tapu Tahrir Defterleri adı verilen defterler tutmuştur. Bu defterler, toprakların büyük bir hassasiyetle düzene sokulduğu kayıtlardı.
- Mırı Arazi: Tımar sistemindeki topraklar mırı arazi olarak adlandırılırdı ve devletin mülkiyetinde kalırdı.
2.2. Tanzimat Dönemi ve Tapu Reformları
Tanzimat Fermanı’nın (1839) ilanıyla Osmanlı toprak rejiminde köklü değişiklikler yaşanmıştır. Bu dönemde bireysel mülkiyet anlayışı daha da gelişmiş ve tapu senedi uygulaması başlatılmıştır.
- 1858 Arazi Kanunnâmesi: Bu kanun, Osmanlı toprak rejiminde önemli bir reform niteliği taşır. Arazi türleri (mırı, öşriyye, haraciyye vb.) tanımlanmış ve mülkiyetin belge ile tescil edilmesi zorunlu hale getirilmiştir.
- Tapu Sicilleri: Bu dönemde tapu sicilleri oluşturulmuş, taşımazların mülkiyet durumları kaydedilmeye başlanmıştır.
3. Cumhuriyet Dönemi
Cumhuriyet’in ilanından sonra tapu sistemi modernize edilmiş ve ulusal düzeyde standart bir yapıya kavuşturulmuştur.
3.1. Yasal Reformlar
- 1924 Anayasası: Mülkiyet hakkı anayasal bir güvenceye kavuşturulmuştur.
- 1926 Medeni Kanunu: Medeni Kanun’un kabulü ile modern tapu sistemi resmileşmiştir. Taşımaz mülkiyeti, mülkiyetin devri ve miras şlemleri kanunla düzenlenmiştir.
3.2. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün Kurulması
1924 yılında kurulan Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Türkiye’deki tapu ve kadastro ışlerinin merkezi otoritesi olmuştur. Bu kurum, tapu sicillerinin tutulması, mülkiyet haklarının korunması ve kadastro çalışmalarını yürütmekle görevlendirilmiştir.
3.3. Kadastro Çalışmaları
Kadastro, tapu sisteminin altyapısını oluşturan önemli bir uygulamadir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında başlayan bu çalışmalar, taşımazların haritalarla birlikte kayıtlara geçirilmesini amaçlamıştır.
4. Teknolojik ve Dijital Dönüşüm
Günümüzde tapu sistemi, dijital dönüşümün etkisiyle daha hızlı, şeffaf ve güvenilir bir yapıya kavuşturulmuştur.
- TAKBİS (Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi): 2003 yılında başlatılan bu sistemle tapu sicilleri dijital ortama aktarılmış, vatandaşların ve kurumların tapu bilgilerine hızlı bir şekilde erişmesi sağlanmıştır.
- Web Tapu: 2018’de kullanıma sunulan bu sistem sayesinde, tapu işlemleri online olarak yapılabilmektedir. Taşımaz bilgileri sorgulama, devir işlemleri ve e-devlet entegrasyonu gibi hizmetler sunulmuştur.
- Dijital Arşiv: Tapu ve kadastro belgeleri dijitalleştirilmiş, güvenli bir şekilde arşivlenmiştir.
Sonuç
Türkiye’de tapu sistemi, tarih boyunca farklı dönemlerin ihtiyaçlarına göre şekillenmiş ve gelişmiştir. Osmanlı’nın geleneksel yapısından modern Cumhuriyet döneminin hukuk temelli sistemine uzanan bu yolculuk, teknolojik yeniliklerle desteklenerek günümüzde dünyanın önde gelen tapu sistemlerinden biri haline gelmiştir. Bu tarihsel gelişim, tapu sisteminin sadece bir mülkiyet belgeleme aracı olmadığını, aynı zamanda ekonomik, hukuki ve sosyal bir düzenin önemli bir parçası olduğunu göstermektedir.