tarafından Foris Gayrimenkul 
Tarihçe, Uygulamalar ve Etkiler
Türkiye’de yapılan imar barışları, ülke genelinde imar mevzuatına aykırı yapıların kayıt altına alınarak yasallaştırılmasını hedefleyen düzenlemelerdir. Bu tür düzenlemeler, hem vatandaşların mülkiyet sorunlarını çözmek hem de devletin gelir elde etmesini sağlamak amacıyla uygulanmıştır.
Türkiye’de İmar Barışlarının Tarihçesi ve Uygulamaları
1. İlk İmar Barışları ve Genel Amacı
Türkiye’de imar barışları, 1980’li yıllardan itibaren çeşitli dönemlerde uygulanmıştır. İlk düzenlemeler, hızla artan kentleşme ve kontrolsüz yapılaşma sonucunda oluşan imar sorunlarını çözmek amacıyla çıkarılmıştır. Bu düzenlemeler, genellikle ekonomik kriz dönemlerinde devreye alınmış ve halktan destek görmüştür. Ancak bu barışlar, aynı zamanda kaçak yapılaşmayı teşvik ettiği gerekçesiyle eleştirilmiştir.
2. 2018 İmar Barışı
Son yıllarda en kapsamlı imar barışı 2018 yılında yapılmıştır. Bu düzenleme, 3194 sayılı İmar Kanunu’na eklenen geçici 16. madde ile hayata geçirilmiştir. 7143 sayılı Kanun kapsamında uygulamaya alınan bu düzenleme, 31 Aralık 2017 tarihinden önce yapılmış ruhsatsız veya ruhsat eklerine aykırı yapıları kapsamıştır.
– **Başvuru Süreci ve Kapsamı:** Başvurular 8 Haziran 2018 tarihinde başlamış ve birkaç kez uzatılmıştır. Son başvuru tarihi 15 Haziran 2019 olarak belirlenmiştir. Vatandaşlar, yapı kayıt belgesi almak için e-Devlet üzerinden başvuru yapmıştır.
– **Faydalanan Kişi Sayısı ve Gelir:** Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı verilerine göre yaklaşık 10 milyon yapı için başvuru yapılmıştır. Bu süreçte yaklaşık 24 milyar TL gelir elde edilmiştir.
– **Eleştiriler:** İmar barışı, kaçak yapılaşmayı teşvik ettiği ve doğal alanların tahrip edilmesine yol açtığı gerekçesiyle eleştirilmiştir. Özellikle kıyı bölgelerinde ve ormanlık alanlarda yapılan yapıların yasallaştırılması, çevre örgütleri tarafından tepkiyle karşılanmıştır.
3. Hukuki Dayanaklar
İmar barışları, 3194 sayılı İmar Kanunu’na eklenen geçici maddelerle düzenlenmiştir. Bu maddeler, ilgili tarihlerde çıkarılan torba yasalarla yürürlüğe girmiştir. Örneğin:
– **7143 Sayılı Kanun (2018):** 2018 İmar Barışı’nın yasal dayanağıdır.
– **4706 Sayılı Kanun (2001):** Bu yasa ile Hazine taşınmazlarının değerlendirilmesine yönelik düzenlemeler yapılmıştır.
İmar Barışlarının Çevresel ve Sosyal Etkileri
Çevresel Etkiler
– **Kıyı ve Orman Tahribatı:** İmar barışı kapsamında, kıyılarda ve ormanlık alanlarda yapılan ruhsatsız yapılar yasallaştırılmıştır. Bu durum, doğal alanların tahrip edilmesine yol açmıştır.
– **Su Havzaları ve Tarım Alanları:** Tarım arazileri ve su havzaları üzerinde inşa edilen yapılar da barıştan faydalanmış, bu da ekolojik dengenin bozulmasına neden olmuştur.
Toplumsal Etkiler
– **Kaçak Yapılaşmanın Teşviki:** Geçmişte yapılan imar barışları, gelecekte kaçak yapılaşmayı teşvik edici bir unsur olarak görülmüştür. “Nasıl olsa bir gün affedilir” düşüncesiyle ruhsatsız yapılaşma artmıştır.
– **Deprem Riski:** Türkiye’nin deprem kuşağında yer alması, ruhsatsız yapıların yasallaştırılmasını daha da tehlikeli hale getirmiştir. İmar barışı, bu yapıların depreme dayanıklılığına dair herhangi bir denetim mekanizması getirmemiştir.
Sonuç ve Öneriler
Türkiye’de yapılan imar barışları, kısa vadede vatandaşların sorunlarını çözmüş ve devlet bütçesine katkı sağlamıştır. Ancak bu düzenlemeler, uzun vadede kaçak yapılaşmayı teşvik etmiş ve çevresel tahribata yol açmıştır. Gelecekte, şu adımların atılması önerilmektedir:
1. **Denetimli ve Planlı Kentleşme:** Kaçak yapılaşmayı önlemek için daha sıkı denetimler ve planlı kentleşme politikaları benimsenmelidir.
2. **Depreme Dayanıklı Yapılar:** İmar barışı yerine, mevcut yapıların depreme dayanıklılığı artırılmalı ve kentsel dönüşüm projelerine hız verilmelidir.
3. **Çevre Koruma:** Doğal alanların korunması için daha katı yasalar çıkarılmalı ve bu alanlarda yapılaşmaya kesinlikle izin verilmemelidir.
Bu tür politikalar, hem vatandaşların hem de gelecek nesillerin daha güvenli ve sürdürülebilir bir yaşam sürmesini sağlayacaktır.
